علت تشکیل نشدن جنین در آی وی اف و شکست فرآیند ivf بسته به شرایط مادر، کیفیت اسپرم پدر و روش درمانی اتخاد شده متفاوت خواهد بود. شانس بارداری بانوان در این روش بین ۳۰ الی ۶۰ درصد است، بنابراین عدم تشکیل جنین چندان دور از ذهن نبوده و در صورتی که به هر دلیلی در آزمایشگاه جنین تشکیل نگردد یا جنینی که به رحم منتقل شده لانه‌گزینی نکند و شخص مورد نظر باردار نشود غیرطبیعی نخواهد بود اما علت و علاُم دقیق این وضعیت چیست؟
بعد از آی وی اف منفی چه باید کرد؟
در صورت منفی شدن ivf به هیچ عنوان ناامید نشوید و طریق اقدامات زیر خود را جهت تکرار درمان در آینده نه چندان دور آماده کنید. این اقدامات به شرح زیر است؛
- به درمان‌های خود در آینده نگاهی مثبت و امیدوارانه داشته باشید.
- به دلیل طولانی بودن پروسه درمان انجام تست‌های گوناگون، مراجعه به پزشک و انجام تزریقات متعدد در طول دوره درمان از همسر و اعضای خانواده بخواهید که شما را حمایت و پشتیبانی کنند.
- از آنجایی که با تزریق داروهای مربوطه ممکن است با عوارضی همچون حالت تهوع، نفخ، سردرد، حساسیت سینه و غیره مواجه شوید همراهی همسر و اطرافیانتان با شما اهمیت زیادی دارد.
- در صورتی که دوستان و اعضای خانواده مهارت کافی در تزریق دارو را دارند از آنان کمک بگیرید.
- در هنگام انجام مجدد آی وی اف از ورود به استخر، سونا و جکوزی خودداری فرمایید.
- تمامی مراحل آی وی اف از تحریک تخمدان و دریافت اسپرم تا انجام لقاح و در نهایت انتقال جنین ۲ الی ۳ هفته زمان خواهد برد و شما باید طی این مدت صبور باشید.
- جهت تکرار چرخ لقاح و انتقال جنین آمادگی کامل داشته باشید.
- آگاهی نسبت به سقف مجاز جهت عمل پانکچر و تزریق آمپول‌های آی وی اف ضرورت دارد.
- شما باید خود را برای نتایج حاصل از این درمان آماده کنید و انتظاراتی کاملا واقع‌بینانه داشته باشید.
- تا فرا رسیدن زمان درمان مجدد، فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید و از استراحت مطلق بپرهیزید.
📞 برای آگاهی از هزینه آی وی اف (IVF) در تهران 1403 با شماره ۰۲۱۸۸۰۳۲۳۹۶ تماس بگیرید 📞
علت تشکیل نشدن جنین در آی وی اف چیست؟
همانطور که پیش‌تر نیز بیان نمودیم علت تشکیل نشدن جنین در ivf بسته به شرایط والد و درمان صورت گرفته به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتد که رایج ترین آن ها شامل موارد زیر خواهد بود:
1) بالا بودن سن
یکی از مهمترین دلایل تشکیل نشدن جنین در این روش درمانی بالا بودن سن است. با بالا رفتن سن به خصوص بعد از ۳۵ سالگی سطح کیفیت تخمک‌ها به تدریج کاهش یافته و با بروز ناهنجاری‌های کروموزومی در تخمک‌ها شانس تشکیل یک جنین سالم کاهش می‌یابد. به علاوه با افزایش سن، ذخیره تخمک کمتر می‌شود و این موضوع روی کیفیت و تعداد تخمک‌ها و در نهایت تشکیل جنین تاثیر می‌گذارد.
2) کیفیت پایین تخمک
معمولاً تخمک‌هایی که از کیفیت پایینی برخوردار هستند، دچار ناهنجاری‌های کروموزومی بوده و سبب عدم تشکیل جنین و یا حتی سقط جنین بعد از آی وی اف خواهند شد. از جمله فاکتورهایی که موجب کاهش کیفیت تخمک‌ها می‌شود شامل شرایط پزشکی، اختلالات هورمونی، سن مادر، تغذیه نامناسب، استرس، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و غیره می‌گردد.
✍️ بیشتر بخوانید: تغذیه مناسب بعد از انتقال جنین با IVF
3) پایین بودن کیفیت اسپرم و تخمک
عواملی همچون سن پدر و مادر، سطح کیفیت اسپرم و تخمک، مشکلات هورمونی و شرایط محیطی تعیین‌کننده سطح کیفیت جنین هستند. اسپرم‌ها و تخمک‌های با کیفیت پایین سبب ناهنجاری‌های کروموزومی و در نهایت عدم موفقیت در تشکیل جنین خواهند شد.
4) تنبلی تخمدان
تخمدان بانوان مبتلا به این اختلال معمولاً تخمک‌های کمتری را تولید می‌کند و کیفیت تخمک‌ها نیز از حد نرمال پایین‌تر است. مقاومت به انسولین و عدم تعادل هورمونی با سندروم تنبلی تخمدان در ارتباط بوده و روند تخمک‌گذاری را با مشکل مواجه خواهد کرد. این عوامل شانس لانه‌گزینی جنین را به شدت کاهش داده و سبب تشکیل نشدن جنین خواهند شد.
5) گیرندگی ضعیف اندومتر
اگر اندومتر یا بافت داخلی رحم نتواند به خوبی جنین را جذب کند و از آن حمایت کند، عملیات لانه‌گزینی با موفقیت صورت نمی‌گیرد و آی وی اف با شکست مواجه می‌شود.
6) اندومتریوز
یکی از اختلالات رایج که روی باروری تاثیرات منفی دارد، بیماری اندومتریوز است و منجر به شکست ای وی اف می‌شود. در این اختلال بافتی مشابه با آندومتر خارج از ناحیه رحم رشد کرده و سبب ایجاد بافت اسکار، التهاب و تغییر در عملکرد رحم می‌گردد. این اختلال با کاهش کیفیت اسپرم‌ها و تخمک‌ها موجب شکست این درمان خواهد شد.
7) عفونت مزمن لوله‌های رحمی
عفونت‌های مزمن در لوله‌های رحمی از انتقال اسپرم‌ها و تخمک‌ها به یکدیگر و حتی لانه‌گزینی جنین در رحم جلوگیری کرده و شانس بارداری را کاهش می‌دهند. به علاوه این عفونت‌ها روی کیفیت تخمک‌ها و وضعیت هورمونی بدن نیز تاثیرات منفی خواهند داشت.
8) شکست در کاشت
شکست در کاشت تخمک در روش ivf به معنی عدم لانه‌گزینی جنین درون رحم است که به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتد. از عواملی که موجب شکست در کاشت می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
- سن مادر
- عفونت‌های مزمن در لگن و رحم
- عدم تعادل هورمونی
- مشکلات ساختاری همچون ناهنجاری‌های آناتومیکی رحم
9) بیماری‌های زمینه ای دیگر
بیماری‌های گوناگونی در تشکیل نشدن جنین در این روش درمانی تاثیرگذار هستند که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- دیابت
- فشار خون بالا
- اختلالات خودایمنی
- اختلالات هورمونی همچون کمبود هورمون‌های تحریک‌کننده تخمدان
- بیماری‌های تیروئیدی
- عفونت‌های مزمن در رحم و لگن
10) مشکل در تکنیک انتقال جنین
یکی دیگر از دلایل شکست ivf بروز مشکل در تکنیک انتقال جنین است. این فرآیند به مهارت و دقت بسیار بالایی احتیاج دارد و بروز هرگونه اشکال تاثیرات منفی را در نتیجه نهایی درمان ایجاد خواهد کرد.
11) استرس
استرس سبب ایجاد تغییرات هورمونی در عملیات تخمک‌گذاری شده و موجب کاهش سطح کیفیت تخمک‌ها می‌شود. از آنجایی که استرس موجب کاهش جریان خون به آندومتر و انقباضات رحمی می‌شود، لانه‌گزینی را با شکست مواجه می‌کند، بنابراین باید سبک زندگی خود را تغییر دهید و از فضای استرس دور شوید.
12) دود سیگار
استفاده از دخانیات و سیگار موجب کاهش کیفیت اسپرم‌ها و تخمک‌ها شده و با افزایش احتمال ناهنجاری‌های کروموزومی سبب عدم تشکیل جنین خواهد شد.
13) سبک زندگی ناسالم
داشتن عادت‌های نادرست همچون عدم فعالیت بدنی، سبک زندگی نامناسب، مصرف سیگار و الکل و خواب ناکافی روی کیفیت اسپرم‌ها و تخمک‌ها و همچنین سلامت عمومی بدن تاثیرات منفی دارد. برای داشتن یک آی وی اف موفق سبک زندگی ناسالم خود را برای همیشه کنار بگذارید.
14) علت تشکیل نشدن قلب جنین در آی وی اف
مهمترین علت تشکیل نشدن قلب جنین در ivf ناهنجاری‌های کروموزومی است که موجب اختلال در رشد و توسعه جنین می‌شود. پایین بودن کیفیت اسپرم یا تخمک، عوامل ژنتیکی و سن بالای پدر و مادر از دلایل این ناهنجاری‌ها هستند. قرار گرفتن در معرض آلودگی‌ها، مواد شیمیایی مضر، بعضی از عفونت‌ها، عدم تعادل در محیط رحمی و مشکلات هورمونی روی روند تشکیل قلب و دیگر اعضای بدن جنین تاثیر می‌گذارند. در نهایت شرایط لانه‌گزینی و کیفیت جنین نیز از عوامل کلیدی و بسیار مهم هستند. اگر جنین موفق نشود به خوبی در اندومتر لانه‌گزینی کند، قطعاً رشد آن متوقف شده و قلب او نیز تشکیل نخواهد شد.
علائم انتقال جنین ناموفق
بعد از انتقال جنین باید به تمامی سیگنال‌های بدن خود توجه داشته باشید. اگر چه برخی از علائم کاملاً طبیعی هستند، اما علائم خاصی وجود دارند که نشان‌دهنده عدم موفقیت در انتقال جنین هستند. به طور کلی علائم انتقال جنین ناموفق شامل موارد زیر می‌گردد.
- داشتن اندکی خونریزی یا لکه‌بینی پس از انتقال جنین طبیعی است، اما اگر شدید باشد و همانند دوره قاعدگی باشد، نشان‌دهنده عدم اتصال جنین به ناحیه داخلی رحم است.
- کم بودن شدت گرفتگی و دردهای شکمی علائم مثبتی بوده و نشان از لانه‌گزینی جنین دارد، اما در صورت شدید بودن گرفتگی می‌توان این وضعیت را خطرناک اعلام کرد به خصوص اگر با خونریزی شدید همراه باشد.
- بسیاری از بانوان توقع دارند که پس از انتقال جنین شاهد علائم بارداری باشند، اما عدم مشاهده علائم حاملگی همچون خستگی، حالت تهوع و غیره نشان‌دهنده عدم موفقیت آی وی اف نیست.
- داشتن کمردرد غیرعادی و شدید پس از انتقال جنین یکی دیگر از علائم عدم موفقیت این روش باروری است.
- اگر ترشحات واژن با علائمی همچون درد، سوزش و خارش همراه باشد همچنین با رنگ سبز مایل به زرد و بوی بسیار بدی مشاهده شود از علائم عدم موفقیت آی وی اف است.
- معمولا پزشک از بیمار می‌خواهد پس از گذشت ۱۴ روز تست بارداری انجام دهد و در صورت منفی بودن نتیجه آزمایش قطعا انتقال جنین با موفقیت صورت نگرفته است.
علت تشکیل نشدن جنین در آزمایشگاه
در صورت استفاده کردن از تکنیک‌های لقاح آزمایشگاهی به منظور بارداری در وهله اول می‌بایست تعدادی جنین سالم و قوی در محیط آزمایشگاه تشکیل گردد. با این وجود این مرحله همیشه با موفقیت کامل انجام نمی‌شود و ممکن است مشکلاتی در طول فرایند لقاح اتفاق بیفتد.
علت تشکیل نشدن جنین در محیط آزمایشگاه در اغلب موارد به پایین بودن سطح کیفیت اسپرم و تخمک مربوط است و در چنین موقعیتی فرآیند درمان ivf متوقف خواهد شد. جهت ادامه درمان باید ابتدا علت عدم تشکیل جنین در آزمایشگاه را یافت و سپس روش درمانی مناسبی را برای بارداری انتخاب نمود.
برای پیشگیری از شکست ivf چه کنیم؟
- انجام هیستروسکوپی پیش از IVF
- استفاده کردن از پروژسترون مناسب پیش از انتقال جنین
- نگه داشتن BMI بدن در حالت کاملاً نرمال و کاهش وزن
- استفاده کردن از تخمک‌های اهدایی در صورت بالا بودن سن زن
- پرهیز از انجام دادن فعالیت‌های سنگین تا زمان اطمینان از انجام لانه‌گزینی جنین
- انجام آزمایشات هورمونی و تیروئید قبل از آی وی اف
- بررسی مشکلات خونی همچون غلظت خون قبل از آی وی اف
- بررسی ابتلا و یا عدم ابتلا به عفونت‌های گوناگون قبل از آی وی اف
عوارض بعد از آی وی اف ناموفق
معمولا در طول درمان ناباروری با استفاده از روش ivf پزشک داروهای کمک باروری را برای بیمار تجویز می‌کند. اگر آی وی اف با موفقیت مواجه نگردد، ممکن است بیمار با عوارض آی وی اف از جمله؛ تغییرات خلق و خوی، گرگرفتگی، دشواری تنفس، انقباضات خفیف شکمی، درد شکم، حساس شدن پستان‌ها، سردرد، نفخ، یبوست درگیر خواهد شد.
بعد آی وی اف ناموفق می‌توان طبیعی باردار شد؟
شانس بارداری طبیعی بانوان پس از عدم موفقیت ivf با توجه به علت ناباروری متفاوت است. اگر علت ناباروری مسدود بودن لوله‌های فالوپ یا پایین بودن کیفیت اسپرم‌ها باشد، عموما زن برای بارداری مجدد به روش‌های کمک باروری احتیاج دارد. در صورت داشتن ضعف دیواره رحم و اندومتریوز و سایر علل نامشخص لزومی به استفاده از آی وی اف برای بارداری مجدد نخواهد بود.
🎥 فیلم آی وی اف مجدد توسط دکتر بهناز عطارشاکری:
انجام آی وی اف مجدد
امید به بارداری موفق با آی‌وی‌اف
علت تشکیل نشدن جنین در ivf به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتد که در این مقاله به طور کامل بیان نمودیم. اگر شما نیز قصد انجام این روش کمک باروری را دارید، لازم است که در وهله اول یک پزشک مجرب و کارآزموده را انتخاب کنید تا شانس باروری شما افزایش یابد. برای انتخاب پزشک مورد نظر خود ابتدا تحقیق نموده و پس از بررسی‌های کامل بهترین دکتر آی وی اف را انتخاب نمایید.
*~ سوالات متداول درباره شکست ivf ~*
در انتخاب پزشک و کلینیک مجرب، سرعت عمل مناسب در حین انتقال جنین، مصرف اسید فولیک و مولتی ویتامین، انجام آزمایشات لازم پیش از انتقال جنین، پرهیز از عطسه و سرفه و انجام تست‌های PGD و PGD توجه ویژه ای داشته باشید.
استراحت کافی، رژیم غذایی سالم، ترک کافئین و سیگار، فعالیت‌های بدنی متعادل و پیگیری‌های منظم پزشکی برای بالا بردن درصد موفقیت ivf الزامی است.
کاهش وزن، کنترل استرس، مصرف ویتامین، پروتئین و توجه به چرخه قاعدگی و تخمک‌گذاری اقداماتی است که در برنامه درمانی قرار خواهد گرفت.